Dịch Kinh Đại Toàn – Tập 3 Hạ Kinh PDF
Hàm Tự Quái
Ban đầu, có Trời và Đất,
Sau đó, vạn vật và muôn loài sinh ra.
Loài sinh ra, phân chia nam và nữ,
Có nam và nữ, mới có vợ chồng.
Vợ chồng kết hợp bền chặt,
Từ vợ chồng, mới có cha con.
Quân thần, từ đó tiếp nối,
Rồi trên dưới, phân chia rõ ràng.
Lễ nghĩa sinh ra từ dưới trên,
Tôn ti, đẳng cấp hình thành từ lễ nghi.
Kinh Dịch rất đề cao âm và Dương. Đầu Thượng Kinh đặt hai quẻ Kiền và Khôn.
Đầu Hạ Kinh đặt hai quẻ Hàm và Hằng.
Kiền và Khôn ở Thượng Kinh vẫn tách biệt để định vị trí (Kiền Khôn định vị).
Nhưng ở Hạ Kinh, Sơn (Dương) và Trạch (âm) hòa hợp (Sơn trạch thông khí) để tạo thành quẻ Hàm; Phong (âm) và Lôi (Dương) tăng cường lẫn nhau (Phong lôi tương thác) để tạo thành quẻ Hằng.
Tại Thượng Kinh, Kiền Khôn là sự khởi đầu của quá trình biến hóa (khí trời đất bắt đầu thay đổi), trong Thoán Truyện quẻ Kiền có câu “Phẩm vật lưu hình”.
Tại Hạ Kinh, Hàm là sự khởi đầu của quá trình biến hóa hình dạng (hình hài bắt đầu thay đổi), có câu “nhị khí cảm ứng”. Điều này ám chỉ rằng Hình và Khí luôn gắn kết với nhau.
Trong Thoán Truyện của quẻ Kiền, chữ Tính được nhắc đến; trong Thoán Truyện của quẻ Hàm, chữ Tình được nói đến; Thoán Truyện của quẻ Phục đề cập đến Thiên địa chi tâm; Thoán Truyện của quẻ Hàm đề cập đến Nhân tâm. Vì vậy, tính và tình không hề xa cách nhau, Trời và người không xa nhau, hình và khí không xa nhau, âm dương không xa nhau.
Khi ngoài trời đất, âm dương hòa hợp thì vạn vật mới sinh sôi. Trong xã hội con người, khi âm dương hòa hợp thì nhân luân mới bền vững, xã hội mới có thể thanh bình.
Bên ngoài vũ trụ, âm Dương đại diện cho trời đất, còn trong xã hội loài người, âm Dương biểu hiện qua nam nữ. Vũ trụ là một trường từ khổng lồ, xã hội loài người là một trường từ rộng lớn. Mọi vật thu hút và ảnh hưởng lẫn nhau liên tục, do đó mới có thế giới như ngày nay.
Hàm có hai nghĩa: 1. Là cảm ứng. 2. Là phổ quát.
Cảm ứng cần phải xuất phát từ tâm tình, do đó chữ Hàm 咸 thêm chữ Tâm 心 sẽ trở thành chữ Cảm 感. Nếu cảm ứng dựa trên tư tình thì sẽ không thể phổ quát, muốn phổ quát thì cần phải có tâm hư, phải từ bỏ tư tình, vì thế chữ Cảm 感 bỏ chữ Tâm 心 sẽ trở thành chữ Hàm 咸.
Quẻ Hàm có quẻ Đoài ☱ ở trên và quẻ Cấn ☶ ở dưới. Đoài tượng trưng cho sự vui thích; Cấn tượng trưng cho sự vững vàng, thành thực, thành khẩn.
Khi ta dùng lòng thành khẩn và thành thực để cảm xúc người khác, người sẽ vui vẻ đáp ứng.
Khi ta và người cùng cảm ứng lẫn nhau, hòa hợp với nhau, thì mọi việc sẽ thuận lợi.
Lẽ trời cảm ứng mới nhận ra,
Những cảm nhận chính đáng, lợi ích mới nhiều.
Ví như cô gái ta yêu mến,
Khi ta có được, đó là điều hạnh phúc.
Để cảm ứng với nhau một cách sâu sắc và có lợi, cần phải dựa trên nền tảng đạo lý và công chính. Vì vậy, Thoán Từ nhấn mạnh rằng “Hàm hanh” và “Lợi trinh” là quan trọng. Khi trai gái yêu thương và lấy nhau dựa trên tình cảm chân thành, cuộc sống sẽ trở nên tốt đẹp hơn. Thoán Từ cũng tiếp tục: “Thủ nữ cát