Đô Thị Cổ Hội An – Di Sản Văn Hóa Thế Giới PDF
Hội An là một trường hợp đặc biệt và đến nay vẫn duy trì sự độc đáo không lặp lại trong lịch sử của Việt Nam. Hơn 500 năm trước, Hội An đã được biết đến như một trung tâm thương mại sôi động của người Chămpa, với các địa danh như Đại Chiêm Hải Khẩu, Chiêm Bất Lao, cửa Đại Chiêm.
Đặc biệt, các di tích tại Cù Lao Chàm và Cẩm Hà đã phát hiện ra các đồng tiền Ngũ Thù và Vương Mãng, thời kỳ tiền Hán, đồng thời là những minh chứng cho sự phát triển của điểm giao thương quốc tế trong văn hóa Sa Huỳnh, kéo dài hơn 2.000 năm trước. Điều này đặc biệt quan trọng khi so sánh với các nền văn hóa khác như Hòa Bình, Đông Sơn ở phía Bắc và Óc Eo ở phía Nam.
Xuất phát từ áp lực trong cuộc đấu tranh giữa Trịnh và Nguyễn vào những năm thế kỷ XVII, Nguyễn Hoàng cùng binh đội và gia đình vượt qua dãy Hoành Sơn xuống Nam, chọn Hội An làm cửa ngõ thương mại ra ngoài.
So với thương cảng Phố Hiến (Đàng Ngoài) cùng thời, cũng đóng vai trò quan trọng, Hội An (Đàng Trong) mặc dù thành lập sau nhưng lại nổi bật và phát triển hơn nhiều. Sức ảnh hưởng của Hội An được ghi nhận mạnh mẽ trong cuốn Phủ biên tạp lục (1776), nhà sử học Lê Quý Đôn miêu tả: “Thuyền từ Sơn Nam (Đàng Ngoài) đến chỉ mua được một loại củ nâu; thuyền từ Thuận Hóa (Phú Xuân) đến cũng chỉ có một loại hồ tiêu. Nhưng từ Quảng Nam (tức Hội An) thì hàng hóa không thiếu một thứ gì.”
Trong thời kỳ phồn thịnh, Hội An không chỉ là nơi sản xuất và tích trữ lượng lớn vàng bạc để phục vụ các triều đại Chúa và vương triều Nguyễn trong việc củng cố ưu thế đối với các đối thủ, mà còn là nơi mà các phương pháp kinh tế mới được thử nghiệm và áp dụng thành công, cho đến bây giờ, chưa có nơi nào có thể sánh kịp.
Ví dụ, trong một sự kiện chưa từng có trong lịch sử (và có lẽ cho đến ngày nay), triều đình Nguyễn đã táo bạo chọn một doanh nhân Nhật Bản làm thị trưởng quản lý cảng Hội An để thúc đẩy phát triển kinh tế; họ cũng mạnh dạn mở cửa đón tiếp người Hoa nhập cư, cho phép họ mua đất, xây dựng cộng đồng, đối xử với họ như những công dân bình thường, công bằng và tôn trọng.
Nhờ những hành động này, suốt hàng thế kỷ lịch sử, Hội An đã trở thành một điểm đầu mở cửa linh hoạt, chấp nhận và sáng tạo bằng cách tiếp nhận cũng như thích ứng với những giá trị văn hóa, ý tưởng mới từ bên ngoài, góp phần quan trọng vào sự phát triển của tài năng và nguồn lực nhân sự, vật lực trong cuộc di cư về phương Nam của dân tộc.